Σε απόσταση 3 χλμ. από το χωριό Μελιδόνι Μυλοποτάμου του Νομού Ρεθύμνου και σε υψόμετρο 220 μ. βρίσκεται το σπήλαιο που σήμερα εναλλακτικά φέρει το όνομα Γέρος Σπήλιος. Η αξία του είναι, εκτός από σπηλαιολογική, ιστορική και αρχαιολογική. Υπήρξε ένα από τα τέσσερα λατρευτικά σπήλαια της Κρήτης.
Εκεί λατρεύονταν ο Ταλέως Ερμής κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους. Πρόκειται για μια τοπική λατρεία, όπου ο μυθικός γίγαντας από χαλκό Τάλως συνδέονταν με τον θεό Ερμή. Προγενέστερα, κατά την νεολιθική και μινωική εποχή λατρεύονταν στο σπήλαιο μόνο ο γίγαντας Τάλως, που σύμφωνα με τον μύθο είχε αναλάβει την προστασία και την ασφάλεια της Κρήτης από τους εξωτερικούς εχθρούς.
Οι πρώτες πληροφορίες μας για το σπήλαιο του Μελιδονίου είναι του 15ου αιώνα, όταν το 1445 εντοπίστηκε στα αριστερά της εισόδου χαραγμένη επιγραφή του 1ου ή 2ου αιώνα π.Χ., από ένα Ρόδιο ο οποίος είχε πάει εκεί για να κάνει το τάμα του στον θεό Ερμή. Μάλιστα κατά τον Sieber (1817), εκεί υπήρχε και δεύτερη επιγραφή οι οποία αναφέρεται από επισκέπτες του σπηλαίου έως τον 19ο αιώνα. Αργότερα, το 1923, σε ιταλική αρχαιολογική έρευνα η επιγραφή δεν εντοπίστηκε.
Μπαίνοντας στο σπήλαιο του Μελιδονίου συναντάμε την κεντρική αίθουσα, η οποία διακλαδώνεται προς βορρά και ανατολή οδηγώντας σε 2 κατευθύνσεις με υπέροχο και ποικιλόμορφο λιθωματικό διάκοσμο. Η κεντρική αίθουσα λέγεται και «Αίθουσα των Ηρώων», γιατί το σπήλαιο αυτό είναι συνδεδεμένο με την ιστορία της Κρήτης και αποτελεί σημαντικό ιστορικό μνημείο.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, καθώς η περιοχή λεηλατούνταν από τους Οθωμανούς με επικεφαλής τον Χουσεΐν Μπέη, 370 γυναικόπαιδα και 30 οπλοφόροι βρήκαν καταφύγιο εκεί τον Οκτώβριο του 1823. Ο Χουσείν Μπέης πολιόρκησε στην συνέχεια το σπήλαιο και ζήτησε από τους αγωνιστές να παραδοθούν. Οι ,πολιορκημένοι αρνήθηκαν ενώ παράλληλα προκάλεσαν αρκετά θύματα στον εχθρό. Η πολιορκία κράτησε 3 ολόκληρους μήνες, όταν τον Ιανουάριο του 1824 οι Τούρκοι έριξαν εύφλεκτες ύλες από το άνοιγμα της οροφής του σπηλαίου και έβαλαν φωτιά. Αυτό είχε ως τραγικό αποτέλεσμα να πεθάνουν όλοι από ασφυξία.
Σήμερα στην «Αίθουσα των Ηρώων» διατηρούνται τα οστά των μαρτύρων, μέσα σε πέτρινο οστεοφυλάκιο. Στην είσοδο του Σπηλαίου συναντάμε και ένα παρεκκλήσι στο οποίο κατά την επέτειο της σφαγής πραγματοποιείται τελετή στην μνήμη των μαρτύρων.